مدیریت آموزشی

مقدمه

در عصر حاضر مدیریت و رهبری از مهمترین عوامل اثر گذار در توسعه و پیشرفت جوامع‌اند. نیازبه مدیریت و رهبری در همه نهادها و سازمان های جامعه به خصوص در سازمان‌های آموزشی امری لازم و ضروری اس ت، چرا‌که سازمان‌های آموزشی نقش اساسی در گردش امور جامعه و تداوم و توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن بر عهده دارند. اما مدیریت آموزشی در عصر حاضر به شدت نیاز به بومی سازی دارد چراکه این رشته مجموعه‌ای از رویکرد‌‌ها و نظریات متعددی است که هر کدام از آنها، از شرایط و فرهنگ‌های جوامع غربی (حیات مادی و مکتب سرمایه‌داری و انحراف از دین الهی و فطرت سلیم) تاثیر گرفته اند و در برخی موارد تطبیقی با جامعه اسلامی (که احکام الهی و فطرت سلیم برآن حکم می کند) ندارند. بنابراین متخصصان مدیریت آموزشی جامعه نیازمند تکمیل، تصحیح و تطبیق نظریات با نگاه اسلامی و حرکت به سوی نظریه اسلامی در مدیریت آموزشی هستند تا از منابع عظیم علوم و معارف اسلامی در حوزه مدیریت آموزشی بهره برده و به شیوه ای مناسب جامعه مسلمانان آن را بکارگیرند. بنابر آنچه گفته شد و ناکافی بودن برنامه کارشناسی ارشد موجود برای پاسخگویی به نیازهای متخصصان در این زمینه، گروه علوم تربیتی دانشگاه امام صادق^{(علیه‌السلام)} اقدام به بروز رسانی برنامه دکتری مدیریت آموزشی در راستای تحقق تربیت محققان، نظریه پردازان، مدیران و رهبران آموزشی مطابق با نیاز‌های جامعه اسلامی نمود.

اهداف کلان دوره:

دکترای مدیریت آموزشی در دانشگاه امام صادق^{(علیه السلام)} شامل مجموعه‌ای هماهنگ از فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی است که به صورت تلفیقی با علوم و معارف اسلامی با اهداف زیر ارائه گردیده است:

تربیت محققان و نظریه پردازان در جهت دستیابی به اهداف آموزشی در جامعه اسلامی؛
تربیت رهبران و مدیران متعهد، متخصص و تحول‌آفرین با دانش عمیق از علوم و معارف اسلامی و مدیریت‌آموزشی جهت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی نظام آموزشی جامعه اسلامی برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی حال و آینده؛
بهبود رهبری آموزشی، توسعه منابع انسانی و ثبات نهادهای آموزشی به‌وسیله آموزه‌های دینی و علوم و معارف اسلامی؛
مطالعه وسیع و پژوهش در زمینه مدیریت در آموزش و پرورش و غنی‌سازی و بازنگری در آن در پرتو ارزش‌های اسلامی؛
تولید، تعمیق و گسترش دانش، نگرش، مهارت‌ها و شایستگی‌های مدیریت‌آموزشی با رویکرد معارف اسلامی؛
تربیت مدیران متعهد و متخصص با پایه‌های علمی استوار برای تصدی عالی‌ترین مسئولیت‌های آموزشی کشور؛
تربیت نیروی انسانی برای تدریس و پژوهش در زمینه مدیریت آموزشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی؛
تربیت مدیران برای انجام مشاوره مدیریت و امور آموزشی در سازمان‌های مختلف آموزشی؛
کمک به ارزیابی و توسعه روش های غنی‌سازی و ارتقاء نظام آموزشی در تمام سطوح؛
توانمند کردن محققان و افراد علاقه‌مند برای یافتن راه حل هایی برای مسائل مربوط به حوزه مدیریت آموزشی.

اهداف عملیاتی (در حیطه شناختی، گرایشی و مهارتی)

اهداف ذیل بر اساس مطالعات صورت گرفته در خصوص آموزش مدیریت آموزشی و تطبیق آن با شرایط و اهداف عملیاتی این رشته در دانشگاه امام صادق^{(علیه السلام)} در سه حوزه شناختی، گرایشی و مهارتی ارائه می‌گردد:

الف) اهداف شناختی:

فراگیری اصول، نظریه‌ها و مهارت‌های مدیریتی در زمینه مدیریت آموزشی؛
فراگیری معارف اسلامی در جهت بهره‌گیری از آن در مدیریت آموزشی؛
فراگیری روش تحقیق پیشرفته در مدیریت آموزشی؛
آشنایی با تکنیک‌های مدیریت در سازمان‌های آموزشی و سایر سازمان‌های مربوطه؛
آشنایی با چالش های جدید جامعه در حوزه مدیریت آموزشی و چگونگی مواجهه با آنها؛
ارائه جدید‌ترین آثار و دستاورد‌های علمی در زمینه مدیریت و رهبری آموزشی.

ب) اهداف گرایشی:

گرایش به تحلیل عمیق نظریات مطرح در مدیریت آموزشی و جسارت علمی نقد ایده ها، نظریه ها و اصول آنها؛
ایجاد نگرش مثبت نسبت به کار در موسسات آموزشی؛
تمایل به تلفیق معارف اسلامی و مدیریت آموزشی؛
گرایش به گسترش مفاهیم اسلامی در مدیریت آموزشی از طریق نظریه و عمل؛
گرایش به حل مسائل حوزه مدیریت آموزشی؛
حصول نگرش مثبت در جهت توانمندسازی کارکنان در سازمان های آموزشی؛
تقویت خلاقیت به عنوان انگیزه ای برای ارتقاء نوآوری‌های آموزشی برای پاسخگویی به نیازهای آموزش و پرورش و سایر سازمان‌ها؛
گرایش به تصمیم گیری اخلاقی مبتنی بر اسلام در سیاست گذاری های حال و آینده؛
تقویت روحیه تحقیق در مدیریت آموزشی.

ج) اهداف مهارتی:

تقویت توان تخصصی و تحلیل در مدیریت آموزشی؛
افزایش مهارت علمی و پژوهشی جهت تدریس در مراکز آموزش عالی، تربیت معلم و آموزش و پرورش؛
تقویت توان ارائه مدل‌ها و راهبردهای حل مسائل روز؛
توان تولید علم و نظریه‌پردازی در مدیریت آموزشی اسلامی؛
توانایی بکار‌گیری دانش در عمل در جهت بهبود کارایی حوزه مدیریت آموزشی؛
تقویت مهارت‌های رهبری موثر و بهبود سبک رهبری و افزایش توانایی های تصمیم گیری برای خدمت به سازمان‌های آموزشی؛
توانایی توسعه منابع انسانی آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و سایر سازمان‌ها از طریق تسهیل یادگیری سازمانی، بهبود عملکرد و مدیریت تغییر؛
توسعه توانایی ها در طراحی و اجرای برنامه های آموزشی؛

اهمیت و ضرورت دوره
امروزه، عصر مدیریت و رهبری است و موفقیت نهادها و سازمان‌ها تا حد زیادی به کارآیی و اثربخشی مدیریت بستگی دارد و اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت کافی باشند بدون تردید نظام آموزشی نیز از اثر بخشی، کارایی و اعتبار بالایی برخوردار خواهد بود. از آغاز قرن اخیر، هیچ کشوری بدون توسعه در مؤسسات آموزشی و مدیران آموزشی تحصیل کرده و مجرب، مراحل توسعه و پیشرفت را طی نکرده است.
برای بیان دقیق‌تر اهمیت و ضرورت دوره می‌توان از زوایای زیر به آن نگریست:

ضرورت دستیابی به چشم‌انداز ۲۰ ساله در افق سال ۱۴۰۴ با عملکرد سیستم ¬های آموزشی متناسب
بر اساس چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور در سال ۱۴۰۴ «ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل» دستیابی به این مهم به اعتقاد اکثر صاحب‌نظران آموزشی، مستلزم بهبود عملکرد سیستم‌های آموزشی است چرا‌که بهبود عملکرد سیستم¬های آموزشی منجر به توسعه سیاسی اقتصادی، رقابت¬های اقتصادی، عملکرد بهتر موسسات می¬شود.
هم‌افزایی معارف اسلامی و رشته مدیریت آموزشی در راستای رسالت دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
بر اساس بیانیه رسالت «دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) بر این باور است که در تعالیم اسلام و مکتب امام صادق (علیه السلام) که تبلور ناب آن می‌باشد، ظرفیت و جامعیتی نهفته است که با کشف، تبیین و کاربردی کردن آن، می‌توان در علوم و فنون بشری به‌ویژه علوم انسانی / اجتماعی تحولی عظیم پدید آورد و در پرتو آن عالمان شایسته و فرهیخته تربیت کرد»،. برای دستیابی به این مهم دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) در سال ۱۳۹۳ با هدف هم‌افزایی معارف اسلامی و مدیریت آموزشی تدوین و تنظیم دوره دکتری مدیریت آموزشی را در دستور کار خود قرار داد تا مشارکت این دو رشته در تولید محصولات فکری و پاسخ به مسائل جامعه امروز درحوزه مدیریت آموزشی نتایج خود را نشان دهد.
نیاز روزافزون سازمان‌های کشور به‌ویژه سازمان آموزش و پرورش به مدیران آموزشی شایسته و آگاه
از یک سو، هسته اکثر مشکلات آموزشی در ساختارهای مدیریت آموزشی فعلی قرار دارد و از سوی دیگر پیشرفت دانش و فن¬آوری همراه با نوآوری و اصلاح شیوه‌ها در آموزش ایجاب می‌نماید که کیفیت مدیریت آموزش کشور نیز در پاسخ به این نیاز‌های آموزشی گام بردارد. لذا دانشگاه امام صادق (علیه السلام) بر اساس اهداف عالیه خود اقدام به تنظیم برنامه دکتری مدیریت آموزشی کرد تا از این راه مدیرانی با بینش اسلامی و شناخت و مهارت‌های لازم برای اصلاحات آموزشی و برآوردن نیازهای جامع آموزش و پرورش کشور و سایر واحد‌‌ها‌ی آموزشی تربیت شوند.
لزوم نظریه پردازی، نقد و نوآوری در حوزه مدیریت آموزشی با استفاده دیدگاه اسلامی
مفاهیم، نظریه‌ها و شیوه‌های مدیریت آموزشی، عمدتاً بر‌اساس افکار فلسفی انسانگرای معاصر غربی و ارزش‌های غربی سکولار تعبیه شده است، پارادایم غالب در تحقیقات مدیریت آموزشی در دانشگاه‌ها، رویکرد پوزیتیویسم (اثبات‌گرا) و دنباله آن است که در فرآیندهای پژوهش در زمینه مدیریت آموزشی، معمولاً مشکلات فلسفی و فرهنگی را به ظهور می‌‌رساند بنابراین برای رسیدن به اهداف نهایی و حل مشکلات در این زمینه دیدگاه‌های جامعه اسلامی ایرانی باید بدست آید چراکه این علم نیز به مانند دیگر علوم انسانی نیازمند آن است که به صورت ملی و بومی به آن نگریسته شود تا بتوان آن را متناسب با زیر بنای فلسفی و اجتماعی مسلط بر جامعه اسلامی، مورد بررسی قرار داد و تصویری واضح از مدیریت آموزشی بر مبنای دیدگا‌ه‌های اسلام بدست آورد.

بنابراین بازنگری، بازسازی و باز آفرینی رشته مدیریت آموزشی بر مبنای باورها، اهداف، عقاید، فرهنگ، بینش ها، ارزش ها و برنامه‌های توسعه ملی ضروری است.

برنامه دوره

دوره دکتری مدیریت آموزشی به شیوه آموزشی – پژوهشی است که به صورت ناپیوسته ارائه می‌شود. نحوه ورود و خاتمه هر مرحله مطابق آیین‌نامه وزارتی و قوانین داخلی دانشگاه امام صادق^{(علیه‌السلام)} است. برنامه آموزشی دوره در قالب ۵۰ واحد آموزشی – پژوهشی است و به تشخیص گروه آموزشی تا سقف ۶ واحد جبرانی به این تعداد افزوده می گردد.

دروس	تعداد واحد
جبرانی	تا سقف۶ واحد به تشخیص گروه
پیش نیاز	۱۴
اصلی	۱۸
رساله	۱۸
مجموع	۶+۵۰

طول دوره

دوره دکتری مدیریت آموزشی ۶ سال می‌باشد.

نقش و توانایی دانش‌آموختگان:

توانایی برنامه‌ریزی و جهت‌دهی به نظام تعلیم و تربیت جامعه براساس استراتژی‌ها و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران؛
عهده‌دار شدن مدیریت و رهبری آموزشی در سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش و مراکز آموزش عالی و سایر سازمان‌ها با حفظ هویت اسلامی؛
انجام پژوهش‌های کاربردی‌ در زمینه مدیریت آموزشی و غنی ساختن آنها با در پرتو دیدگاه‌های اسلامی؛
گسترش مفاهیم اسلامی و حرکت به سوی نظریه اسلامی در مدیریت آموزشی؛
طراحی برنامه‌های توسعه استراتژیک سازمان‌های آموزشی و پیاده سازی آن بر اساس تحقیقات نظری و تجربی و ارزیابی انتقادی ایده های جدید، راه حل های جایگزین و پیامدهای اجتماعی آنها؛
نقد و ارزیابی نظریه‌های فلسفه، علوم آموزش و پرورش، مدیریت و علوم اجتماعی در تشریح، پیش بینی و کنترل پدیده‌های آموزشی در پرتو دیدگاه‌های اسلامی؛
تدریس در دانشگاه ‌ها و موسسات آموزشی دولتی و خصوصی؛
انجام تحقیقات برنامه‌ریزی شغلی برای نیاز‌های منابع انسانی و نیازهای توسعه حرفه ای آنان؛
طراحی برنامه توسعه حرفه ای منابع انسانی و آموزش کارکنان؛
برنامه‌ریزی آموزشی و درسی در تمام سطوح سازمان‌های آموزشی؛
تجزیه و تحلیل سیستم سازمان‌های آموزشی به منظور بهینه‌سازی فرایندها و بهبود عملکرد سازمانی؛

دانشکده / گروه آموزشی متولی اجرای رشته

گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی ‌‌‌‌‌‌‌

‌
‌‌‌‌‌