در همه انواع دولت –از دیکتاتوری تا دموکراتیک- هدف از تأسیس مدارس ساخت جامعه است و هر جامعه‌ای بسته به نوع رویکرد، هدف‌گذاری در مدرسه در طیفی از جامعه‌پذیری تا تربیت و پرورش امتداد پیدا می‌کند و خروجی آن در طیف متناسبی از افراد مطیع ارزش‌های جامعه است تا انسان‌هایی رشدیافته که می‌توانند توسعه‌دهنده ارزش‌های جامعه باشند. تربیت سیاسی در حکومت اسلامی که هدفش هدایت انسان‌ها طبق دستور الهی است بر مؤلفه‌های متفاوتی از سایر انواع حکومت تأکید دارد که این پژوهش دنباله آن را با روش تحلیل محتوای کیفی در کتاب‌های سیدمحمدباقر صدر پی گرفته و بر تعدادی از آثار دست اول که اندیشه سیاسی او را در برگرفته متمرکز شده و در نهایت مؤلفه‌ها را در پنج دسته کلی یافته است: هدف، زمینه‌سازها، همراهان، آموختنی و مراقبتی که هرکدام به چند زیرمؤلفه مرتبط هستند. اما مشاهده وضع موجود و فاصله تربیت‌شدگان مدارس از منظر مسئولیت‌پذیری نسبت به جامعه و آمادگی برای نقش‌آفرینی‌های اجتماعی گرفته تا سطح مشارکت‌های ظاهری در تصمیم‌گیری‌ها که انگیزه شکل‌گیری این پژوهش بود، ضرورت دخالت دادن جامعه بزرگ مدیران مدارس به تحقیق را باز کرد که با توجه به محدودیت‌ها و همچنین اهمیت بررسی متوسطه دوم از نظر گروه سنی هدف برای تربیت سیاسی، مدیران نُه مدرسه غیرانتفاعی تهران، با سابقه یا ادعای سبک در تربیت سیاسی به نمایندگی انتخاب شدند و توصیف و تحلیلی روایت‌پژوهانه حاصل مصاحبه‌هایی نیمه‌ساختاریافته با آن‌ها بود که در بخش دوم پژوهش نشست. نگرش مدیر به تربیت، سیاست و ارتباط آن‌ها، عملکرد مدیر در این موضوع و برنامه‌ها و زمینه‌سازی‌های آن‌ها در کنار جزئیاتی از فضای مدرسه در نظر گرفته شده و مدارس در طیف‌های مختلفی چیده شده‌اند؛ از حیث «نگرش مدیر به تربیت سیاسی» به سه طبقه فراری‌ها، شعاری‌ها و مربی‌ها و از منظر «زمینه‌سازهای تربیت سیاسی» در طیفی از قوی تا ضعیف. پایان‌بخش کار هم روایتی است در تطبیق و تحلیل وضع موجود با هر دسته از مؤلفه‌های استخراج‌شده از منابع صدر که به پیشنهادهایی برای آینده ختم می‌شود.

واژگان کلیدی: تربیت سیاسی، روایت‌پژوهی، مدیر مدرسه، محمدباقر صدر

‌‌‌‌