فقه و حقوق اسلامی

مقدمه

علم فقه از وسیع‌ترین و گسترده‌ترین علوم اسلامی است. تاریخش از همه علوم دیگر اسلامی قدیمی‌تر است. در همه زمان‌ها در سطح بسیار گسترده‌ای تحصیل و تدریس می‌شده است. فقه، برنامه عملی زندگی بشر از آغاز تا انجام است و مسائل فراوانی که شامل همه شئون زندگی بشر می‌شود در فقه طرح شده است. مسائلی که در جهان امروز تحت عنوان حقوق طرح می‌شود با انواع مختلفش: حقوق اساسی، حقوق مدنی، حقوق خانوادگی، حقوق جزایی، حقوق اداری، حقوق سیاسی و … در ابواب مختلف فقه با نام‌های دیگر پراکنده است. نظام حقوقی ایران به ویژه در قوانین مدنی و کیفری به رغم بهره‌گیری از تجارب حقوقی برخی کشور‌های اروپایی، از آغاز بر پایه مستحکم فقه اسلامی و به خصوص مکتب فقهی جامع، غنی و متعالیه امامیه و اندیشه‌های والا و دقیق مشهور فقیهان شیعه بنا شده است. این حقیقت پیوسته ملحوظ بوده است که مطالعه و بررسی حقوق ایران بدون آشنایی با فقه امامیه امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین با توجه به جایگاه فقه در نظام حقوقی ایران و رفع نیاز‌های علمی و آموزشی ایجاب می‌کند که بستر‌های تعامل فقه و حقوق در مطالعه‌ای میان رشته با عنوان رشته فقه و حقوق اسلامی فراهم گردد.

1. ضرورت و اهمیت

علم فقه با توجه به ظرفیت و قابلیت‌هایی که داراست، باید وارد عرصه‌های اساسی و حیاتی جامعه امروز شود چراکه جامعه امروز با مسائل و چالش‌های جدیدی در عرصه زندگی روبروست. لذا دانشگاه امام صادق ^{(علیه السلام)} با رویکرد میان رشته‌ای، رشته فقه و حقوق اسلامی را مطابق با این نیاز‌‌ها مورد بازنگری قرارداد تا در عرصه فقه و حقوق با تکیه بر ضوابط فقه جواهری، نیازهای جامعه را پاسخگو باشد.

2. تعریف و هدف

کارشناسی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی‌، یکی از دوره‌های آموزشی در نظام آموزش عالی است و هدف از تشکیل آن:

• تربیت کارشناسان و پژوهشگران کارآمد فقهی برای تأمین نیازمندی‌های مراکز آموزشی و پژوهشی علوم اسلامی از طریق دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری؛
• پاسخگویی به نیاز‌های جامعه در زمینه مشاوره و راهنمایی فقهی، حقوقی و قضا یی؛
• مطالعه علم حقوق درکنار علم فقه با افزایش مهارت‌های تحلیلی و عملی دانشجویان؛
• کمک به نشر فرهنگ التزام به فقه و احکام اسلامی درون جامعه و پاسخ به شبهات در این زمینه؛
• تربیت اساتید مورد نیاز دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در رشته‌های الهیات و حقوق از طریق دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری
• تربیت کارشناسان مورد نیاز دستگاه قضایی کشور.
• ۳- اهداف عملیاتی (در حیطه شناختی، گرایشی و مهارتی)

الف) اهداف شناختی:

• آشنایی با محتوای دانش فقه، آرای فقیهان بزرگ و شیوه‌های استدلال و روش‌های استنباط فقهی؛
• بالا بردن درک نسبت به نیازمندی‌های جامعه در عرصه قانون‌گذاری و هدایت اذهان به سوی هرچه فعال‌تر و کاربردی‌تر شدن دانش فقه؛
• آشنایی با دانش‌های وابسته فقه، به ویژه اصول فقه، فلسفه فقه و غیره.
• آشنایی تفصیلی با مبانی و روش استنباط احکام فقهی از متون اصلی دینی و منابع اجتهاد؛
• شناخت روش تحقیق مورد نیاز در علوم فقهی حقوقی.