بنا به تبصره ماده ۲۳ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ در شرایطی که بیماری مسری و خطرناک زوجین منجر به خسارت به جنین می‌شود مراقبت و نظارت درمانی و آموزشی باید منتهی به منع تولید نسل گردد. دلیل تقنینی مراقبت و نظارت و به‌تبع آن منع تولید نسل، تهدیدات و مخاطراتی است که بیماری‌های مسری و خطرناک برای زوجین و سلامت جنین و جامعه در پی داشته و می‌تواند نقض‌کننده حق بر سلامت جنین و در مواردی حق بر سلامت جامعه باشد. پیشینه تقنینی این تبصره در قوانین داخلی و همچنین تعهدات دولت ایران به اسناد بین‌المللی قابل شناسائی است. هرچند تلاش قانون‌گذار در تجمیع قوانین پیشینی داخلی دررابطه‌با لزوم ارائه گواهی سلامت زوجین و جلوگیری از شیوع بیماری و امراض مسری از طریق ازدواج قابل‌تقدیر و گامی مفید و مثبت است اما همچنان ابهاماتی در خصوص توجیه منع تولید نسل و ضمانت اجرای آن وجود دارد. وجود ابهامات مذکور، ضرورت بررسی ابعاد حقوقی منع تولید نسل و ضمانت اجرای آنکه موضوع موردبحث این پایان‌نامه است را توجیه می‌نماید. نگارنده با روش کیفی از نوع توصیفی - تحلیلی تلاش کرده است از دو جنبه فقهی و حقوقی منع تولید نسل را توجیه و راهکارهایی برای درنظرگرفتن ضمانت اجرای تبصره ماده ۲۳ قانون حمایت از خانواده ارائه دهد. یافته‌ها بر این نکته تأکید دارد که در شرایطی خاص مستند به نظر پزشک متخصص مبنی‌بر وجود تهدید و خسارت به‌سلامت جنین، دلایلی چون حق بر سلامت جنین، مصالح عالیه کودک و مصالح اجتماعی منع تولید نسل را توجیه می‌نماید. از یک سو، در صورت تزاحم سلامت جنین با حق استیلاد زوجین بر اساس قاعده لاضرر، سلامت جنین تقدم یافته و از سوی دیگر، در صورت تزاحم مصلحت عمومی با حریم خصوصی خانواده بر اساس قاعده اهم مهم، مصلحت عمومی تقدم یافته و منع تولید نسل توجیه می‌گردد. نظر به اهمیت این مسئله، امکان شناسائی و درنظرگرفتن مسئولیت مدنی و ضمانت اجرای کیفری برای خاطی جود دارد. هرچند که تمهیدات پیشگیرانه و آموزشی و فرهنگ‌سازی دررابطه‌با خطرات بیماری مسری و خطرناک برای فرد و جامعه باید در اولویت تقنین، برنامه‌ریزی و اجرایی قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی: بیماری‌های مسری و خطرناک، حق سلامت جنین، حق استیلاد، مصالح عالیه کودک، مصالح اجتماع، منع تولید نسل، جنین.

‌‌