یکی از چشمگیر‌ترین تحولات در عصر حاضر، تغییر نقش و پایگاه اجتماعی زنان در جامعه می‌باشد. زنان علاوه بر نقش بسیار حائز اهمیتی که در خانواده دارند، در جامعه نیز به عنوان یک شهروند، به انواع مشارکت‌های اجتماعی می‌پردازند. و در واقع می‌توان گفت زنان به هیچیک از دو حریم خانواده و جامعه منحصر نیستند؛ بلکه یک ساحت حضور خانوادگی و یک ساحت حضور اجتماعی دارند. در پژوهش حاضر سوال اصلی آنست که ماهیت مشارکت اجتماعی زنان و مبانی آن چیست؟ و این‌که درحوزه خانواده وحق مشارکت اجتماعی زنان، حکومت حقوق عمومی برحقو ق فردی چگونه توجیه می‌شود؟

از این رو ضمن بررس منابع متعدد فقهی، حقوقی و اصولی، ابتدا با معناشناسی واژگان و بررسی دیدگاه‌های موجود در مورد مشارکت اجتماعی زنان و ارائه ادله‌ای هم‌چون تاثیر تغییر مقتضیات زمان و مصادیقی هم‌چون حضور زنان در بیعت و… برای اثبات نگرش اسلام، حق مشارکت اجتماعی برای زنان را به اثبات رساندیم، سپس به بیان اهمیت خانواده و تاثیر آن در جامعه و خانواده پرداختیم. در ادامه حقوق و تکالیف اختصاصی زنان به عنوان همسر (هم‌چون تمکین و محدوده آن) و مادر (هم‌چون حضانت و تربیت) مورد بررسی قرار گرفت. در بخش سوم با توجه به مباحث پیشین و بررسی مبحث تزاحم و تمایزات میان حقوق عمومی و حقوق خصوصی، عدم تعارض و عدم تزاحم با رعایت شرایط و تشخیص درست موقعیت میان نقش‌های خانوادگی و اجتماعی زنان به اثبات رسید. سپس به عنوان تتمه بحث به راهکارهایی هم‌چون رعایت اصول حاکم بر روابط با زنان (هم‌چون برتری زن در عاطفه و احساسات و کرامت ذاتی زن) و رعایت آداب و شرایط حضور زنان در جامعه (هم‌چون پوشش و پرهیز از تبرج) برای کمک به حفظ موقعیت خانوادگی و اجتماعی زنان و عدم ایجاد تزاحم (به دلیل تشخیص نادرست موقعیت) پرداختیم.

کلیدواژه:

تزاحم، مشارکت اجتماعی زنان، حقوق اعضای خانواده، حقوق عمومی، حقوق فردی، واجب کفایی