نقش رهبری آموزشی در هدایتپذیری دانشآموزان از دیدگاه قرآن کریم
- استاد راهنما
- نیکو دیالمه, فاطمه صغری شفیعی
- رشته تحصیلی
- مدیریت آموزشی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- تاریخ دفاع
- ۱۵ دی ۱۴۰۳
- چکیده
-
پژوهش حاضر، با هدف بررسی نقش رهبری آموزشی در هدایتپذیری دانشآموزان انجام شد. روش پژوهش، روش نظریهپردازی دادهبنیاد است که در آن از آیات قرآن کریم به عنوان مبنا و از تجربۀ فعالان تربیتی استفاده شده است. روش نمونهگیری این پژوهش، هدفمند با رویکرد نظری؛ و نمونۀ پژوهشی آن، در مرحله اول آیات شریفۀ مرتبط با سیره حضرت نوح(ع) (114 آیه) و حضرت ابراهیم(ع) (30 آیه) و آیات شریفۀ مرتبط با هدایتپذیری (80 آیه) و در مرحله دوم شانزده نفر از فعالان تربیتی است.
در این پژوهش، در گام نخست، عوامل و موانع هدایتپذیری از آیات قرآن کریم استخراج گردید که نتیجۀ آن، دستیابی به 19 عامل بیرونی و درونی برای هدایتپذیری ازجمله انسانهای الهی و کتب آسمانی، خردمندی، تنبّهطلبی، گوشسپاری محترمانه، کنش صبورانة شکرپایه و.؛ و 40 مانع بیرونی و درونی هدایتپذیری از جمله جهل متعصبانه، شک معاندانه، دنیاگرایی، هوای نفس، کنش ظالمانه و. بوده است. در این بخش عوامل و موانع درونی هدایتپذیری در سه دستة بینشی، گرایشی و کنشی ساماندهی شدهاند. در گام دوم پژوهش نیز، با بهرهگیری از یافتههای گام نخست و مصاحبه با کنشگران تربیتی، سبک رهبری هادی با چهار بعد رهبری مشرفانه، رهبری فرهمندانة صالحانه، رهبری منعطف همراهانه و رهبری بیواسطه و میاندارانه؛ 23 راهبرد عام - در سه محور تربیتی (راهبری کنشی، اسطورهسازی، شکوفاسازی فطری، تربیت جمعگرا، جمعیسازی تربیت، الگوی آموزشی تربیتبنیان)، محیطی (بسترسازی تربیتبنیان، محیطسازی همدلانه - نشاطبخش و صمیمانه، جو تربیتی خانوادهمحور، فضاسازی تربیتبنیان) و مدیریتی (برنامهریزی یکپارچة فرایندی، توانمندسازی یاران تربیتی، انتخاب قرآن بنیان، رسالتسازی، هماهنگسازی، جلب مشارکت ارکان مدرسه، پایش و نظارت) – و 11 راهبرد خاص برای هدایتپذیری (شامل ذائقهسازی دینی، عقلپروری علم و عزممحور، تشویق معطوف به تلاش، تفکرپروری گفتگومحور، استقامتپروری، شنواسازی باطنی، تکبرزدایی، اطاعتافزایی کمالبخش و قدردانسازی)؛ و همچنین شرایط زمینهای تأثیرگذار بر هدایتپذیری در سه بخش نهادهای رسمی (حاکمیت)، نیمهرسمی (نهادهای ذیربط، رسانههای جمعی) و غیررسمی (خانواده، افراد تأثیرگذار، گروه همسال) شناسایی شدند. در نهایت بر اساس یافتههای پژوهش مدلی به دست آمد که در آن «عوامل هدایتپذیری» در قالب شرایط علی؛ «سبک رهبری هادی» به عنوان پدیدة محوری؛ و «موانع هدایتپذیری» در بخش شرایط مداخلهگر صورتبندی شدند. همچنین در این مدل راهبردها، شرایط زمینهای و پیامدها ترسیم گردیدند.
بنابر نتایج پژوهش، میتوان گفت، رهبری آموزشی با بهکارگیری سبک رهبری هادی و اجرای راهبردها، زمینهساز ایجاد مؤلفههای هدایتپذیری در دانشآموزان خواهد بود.
-
قرآن کریم، رهبری آموزشی، هدایتپذیری، هدایتپذیری دانشآموزان، سبک رهبری هادی.
