پژوهش حاضر با عنوان «مباینت رابطه زوجیت به سبب ارتداد و نحوه‌ی اجرای آن» تدوین شده است. پژوهش در صدد بررسی اختلاف نظرات پیرامون احکام و آثار قطع علقه زوجیت به سبب ارتداد و اخذ نظر احسن است، و هم‌چنین به بررسی تشریفات رسیدگی و ادله اثبات ارتداد جهت تنفیذ حکم انفساخ نکاح پرداخته است.

فقها در زمینه زمان انفساخ، سقوط یا تمام مهریه، جواز یا ممنوعیت ازدواج مجدد مرتد اختلاف نظر دارند. در قوانین حقوقی ایران خلاءهای نسبت به جرم ارتداد، تشریفات رسیدگی به انفساخ به سبب ارتداد و ادله اثبات آن وجود دارد.

در این پژوهش با استناد به منابع فقهی و حقوقی ثابت شده است که زوجیت در زمان عده مراعی است و بقاء مرتد در ارتدادش کاشف از عدم زوجیت از همان زمان ارتداد است به نحو شرط متأخر، یعنی اگر تا آخر عدّه ارتداد باقی بود کشف می‌شود که عقد از ابتدا منفسخ بوده است. در صورت ارتداد زوج قبل از دخول با توجه به اینکه قبلًا به وسیله عقد، تمام مهر به ذمّه شوهر آمده و دلیلی بر تنصیف نیز در دست نیست، نظر مشهور که قائل به لزوم پرداخت تمام مهر شده‌اند، تمام خواهد بود. هم‌چنین امکان ازدواج مجدد برای مرتد وجود دارد. با تصویب ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی حاکم، جنبه عنصر قانونی جرم ارتداد شدیدتر شده است.

راهکار اصلاح قوانین بنا بر مصلحت، مبنی بر این‌که قانون حمایت خانواده به طور خاص در مورد ارتداد، دادگاه خانواده را صالح به رسیدگی نداند. تعیین مجازات ارتداد و ادله اثبات و آثار آن به طور صریح در قوانین از دیگر راهکارهاست.

واژگان کلیدی

انفساخ، مباینت، ارتدادملی، ارتدادفطری، صلاحیت، آیین دادرسی ‌‌‌‌‌