بررسی جایگاه ارزش‌های اخلاقی در حقوق اسلامی به عنوان مبنا و هدف، موضوع اصلی این پژوهش است. در این راستا حقوق خانواده مورد توجه ویژه قرار گرفته‌است. در تبیین تأثیر متقابل ارزش‌های اخلاقی و حقوق اسلامی، بررسی رابطه‌ی ارزش‌های اخلاقی و گرایش‌های فطری ضروری می‌نماید.

این تحقیق بر آن است تا اولاً به ماهیت قوانین در شریعت اسلام پرداخته، ثانیاً رابطه‌ی ارزش‌های اخلاقی و فطریات و جایگاه آن‌ها در وضع قوانین شریعت را تبیین نموده و ثالثاً به بررسی جایگاه ارزش‌های اخلاقی به عنوان مبنا و هدف در حقوق اسلامی و به خصوص حقوق خانواده بپردازد.

استعداد درک نیکی‌ها و بدی‌ها در همه‌ی انسان‌ها به صورت فطری وجود دارد، لیکن تمایل انسان به سمت امور خیر و کمالات است. گرایش به پرستش خدا و همچنین ارزش‌های اخلاقی از جمله‌ی فطریات است. از آن‌جا که خداوند از استعدادها و تمایلات فطری مخلوقات آگاهی دارد، قوانین و دستوراتش نیز بر این اساس یعنی بر پایه‌ی واقعیات نفس الامری مبتنی است. عقل به ملازمه‌ی میان مبنا بودن فطریات در وضع قوانین الهی و مبنا بودن ارزش‌های اخلاقی که یکی از گرایش‌های فطری است پی برده و کشف می‌کند که ارزش‌های اخلاقی به عنوان یکی از گرایشات فطری در وضع قوانین شرعی نقش مبنایی دارد. اثبات این ملازمه توسط عقل و بررسی آیات و روایات، در حقوق خانواده که نهادی مبتنی بر روابط میان انسان‌هاست، روشن‌تر است. ارزش‌های اخلاقی افزون بر این‌که در علت وضع و اعتبار قوانین نقش اساسی دارند، در اهداف و غایات احکام نیز نقش بسزایی ایفا می‌کنند.

کلید واژه:

ارزش‌های اخلاقی، اخلاق اسلامی، فطرت، مبانی حقوق خانواده، هدف حقوق خانواده