افزایش جمعیت و زاد و ولد از آغاز ظهور اسلام تاکنون، در تمامی لایه‌های تمدنی به عنوان امری پسندیده شناخته شده و آیات و روایات متعددی بر آن تاکید کرده‌اند. بر همین اساس، جوامع دینی همواره به افزایش جمعیت به‌عنوان یک شاخص کلیدی در رشد و بالندگی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی توجه ویژه‌ای داشته‌اند، چرا که تحقق جامعه‌ای قدرتمند در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی وابسته به جمعیت کافی است، زیرا تخصص‌های علمی نیازمند جمعیت هستند و از میان جمعیت، نوابغی ظهور می‌کنند که موجب اقتدار کشور می شوند. در سال‌های اخیر، با توجه به تغییر و تحولات جمعیتی در کشور و به دلیل اهمیت و ضرورت رشد جمعیت و جلوگیری از روبه‌رو شدن با بحران‌های جمعیتی و چالش‌های پیش رو، مقام معظم رهبری سیاست‌های کلی جمعیتی را ابلاغ کردند. ایشان به روسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند که با توجه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، برنامه‌ریزی جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متناسب با سیاست‌های جمعیتی کشور انجام گیرد. در همین راستا و برای تسهیل این امر مجلس شورای اسلامی، قانون جوانی جمعیت را تصویب کرده است. این قانون مشتمل بر 73 ماده و 81 تبصره در تاریخ دهم آبان یک هزار و چهارصد به تصویب شورای نگهبان رسید. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش اسنادی- کتابخانه ای می باشد. نوع تحقیق توصیفی-تحلیلی به روش کیفی تحلیل محتوا است. جامعه تحقیق در این پژوهش، متن قانون جوانی جمعیت، سیاست های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب در حوزه خانواده و جمعیت و نظرات فقها می باشد. نوشتار حاضر، ضمن بررسی سیاست های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب، ساختار شکلی و ماهوی قانون جوانی جمعیت را تحلیل و تبیین می کند و در نهایت با مقایسه و تحلیل محورهای اصلی دو دیدگاه، تجلی آن در مسأله افزایش جمعیت را بررسی می‌کند. با توجه به آنچه بیان شد، در این پژوهش به پرسش‌های متعددی پاسخ خواهیم داد، از جمله قلمرو اختیارات حاکم حکومت اسلامی در ورود به مساله جمعیت در نظام فقهی و حقوقی ایران چگونه تبیین شده است؟ مولفه ها و راهبردهای فقهی و حقوقی در قانون جوانی جمعیت و اندیشه مقام معظم رهبری مبتنی بر اسناد بالادستی چه مواردی را در بر می گیرد؟ ساختار شکلی و ماهوی قانون جوانی جمعیت چگونه است؟ در نهایت با بررسی و مطالعات انجام شده در میابیم که تدوین و تصویب قانون جوانی جمعیت همراه با ارائه راهکارهای تشویقی و حمایتی را میتوان اقدامی در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و باروری تلقی کرد. از محتوای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مولفه ها و شاخص هایی حاصل شده است که می توان آن را تا حدودی با مولفه ها و محتوای سیاست های کلی جمعیت ابلاغی رهبری نظام و نیز بیانات ایشان پیرامون رشد و جوانی جمعیت منطبق دانست اما هنوز شاخص ها و مولفه هایی وجود دارند که مفاد قانون جوانی جمعیت به آن اشاره ای نکرده و راهکاری ارائه نداده است.

رشد جمعیت، قانون جوانی جمعیت، فرزندآوری